De feestdagen komen er weer aan. Voor sommigen juist een moeilijke periode omdat dan die lege plek zo pijnlijk voelbaar is. Hoe fijn is het dan om een kaartje te krijgen. Maar, wat zet je op de kerstkaart voor iemand die een dierbare heeft verloren?

Hierbij 5 tips:

Deels overgenomen van: #ikmisje 

1. Kies een neutrale kaart

Kies een mooie, neutrale kerstkaart zonder voorgedrukte wensen en te veel poespas. Natuurlijk wens je iemand het beste, maar als diegene net iemand is verloren moet je het wel realistisch houden. ‘Gezellige feestdagen en een fantastisch nieuwjaar’ liggen waarschijnlijk niet in het verschiet, dus kies een neutrale kerstkaart waar je je eigen wens op kunt schrijven.

‘Noem zijn of haar naam’

 

2. Erken het verdriet

Geef iemand ruimte voor zijn of haar verdriet. Dit doe je door het gemis te benoemen. Een zinnetje als “Ik kan me voorstellen dat je je man (of nog beter, noem zijn/haar naam) deze feestdagen nog extra zult missen” of “Wat zullen deze dagen dubbel voelen voor jullie als je gezin niet compleet is” kunnen al veel steun geven!

3. Noem de naam van de overledene

Veel mensen durven na een overlijden de naam van degene die gemist wordt niet meer te noemen, uit angst het verdriet erger te maken. Terwijl het noemen van de naam juist gewaardeerd wordt! Zo weten de nabestaanden dat hun geliefde niet vergeten is. In een zin als “Wat zullen jullie X missen”of “We denken aan X en missen hem” kun je je steun betuigen.

4. Wens mooie dingen

Wat kun je iemand wel toewensen? Als iemand de feestdagen moet doorkomen terwijl hij rouwt kun je iemand mooie dingen toewensen als lieve mensen om hem/haar heen en mooie momenten in het nieuwe jaar.

5. Niet te ingewikkeld

Maak het jezelf niet te moeilijk. Rouwenden zijn niet eng, dus als je echt niet weet wat je moet zeggen: houd het kort! Met een opmerking als “Weet dat ik aan je denk”, kun je er eigenlijk nooit naast zitten.

Deels overgenomen van: #ikmisje

https://ikmisje.eo.nl/themas/artikel/download-gratis-mooie-wensposters

“Noem mij maar gewoon Wim”

 

Het is even na middernacht als de telefoon gaat. Op mijn scherm zie ik een bekende naam. Eind vorig jaar hebben wij het afscheid begeleid van haar moeder. Even hoop ik nog dat ze het verkeerde nummer belt, maar dat blijkt niet zo te zijn. Helaas is toch nog onverwachts haar vader overleden. Ook ik schrik van dit nieuws, want ook al is hij op leeftijd, hij was van plan 100 te worden en met zijn scootmobiel nog zeker pilsjes te drinken met zijn beste vriend.

 

Helaas is hem dat vreselijke Corona-virus fataal geworden. Het raakt mij omdat zijn zoon en dochter geen afscheid hebben kunnen nemen, het raakt me omdat hij zo benauwd was, het raakt me omdat de uitvaart niet vorm kan hebben zoals de kinderen graag willen.

 

Omdat de dochter en zoon van meneer in het buitenland wonen, regelen we de uitvaart via what’s app bellen. We worden er al snel handig in, en eigenlijk kunnen we alles op deze manier heel goed regelen. We nemen allemaal tegelijk koffie en delen herinneringen en er wordt ook hartelijke gelachen en soms is het net alsof we gewoon naast elkaar zitten.

 

Helaas is voor deze familie een condoleance niet mogelijk. Een grote teleurstelling voor de kinderen. Ik beloof over een alternatief na te denken en ’s avonds bel ik terug. “Als de mensen niet naar jullie toe mogen komen voor een eerbetoon, dan gaan wij gewoon naar de mensen toe.” Het is even stil. “We rijden met de rouwauto een route door het dorp van meneer en op de rouwkaart vragen we de belangstellenden om plaats te nemen op die route en rekening te houden met 1,5 meter afstand”. Zoon en dochter vinden het een goed idee en met google-maps stippelen we een handige route uit met belangrijke punten.

 

Op de dag van de uitvaart ontmoeten we elkaar. De kinderen nemen zelf in stilte afscheid van hun pa en na een kopje koffie in de aula vertrekken we naar het dorp. We zijn allemaal een beetje gespannen want, zou er wel iemand staan? Het is prachtig weer en als we op het eerste punt aankomen, het ouderlijk huis, staat de hele buurt op de stoep te wachten met allemaal een bloem in hun handen. Een gebaar, wat ik wist, maar de kinderen niet. Een ontroerend mooi eerbetoon. We rijden ook nog langs de kerk waar pa en ma getrouwd zijn en in overleg met de koster luiden de klokken. “Was dat ook voor onze vader?”…  Daarna rijden we langs het verzorgingshuis waar pa en ma woonden. En ook daar staan mensen langs de route. De dokter, de ouderling, een oude buurvrouw, een nieuwe buurvrouw, een maatje van het biljarten, een oud-werkgever. Het is overweldigend voor zoon en dochter.

 

De bloemen hebben we verzameld en meegenomen naar het crematorium. We hebben ze om meneer heen gelegd. En in een zee van bloemen hebben we op informele wijze afscheid genomen van deze geliefde en vriendelijke meneer. Toen ik hem voor het eerst ontmoette zei hij: “Noem mij maar gewoon Wim”. Nou beste Wim, het is prettig u gekend te hebben.

 

 

Doei ouwe koei,

Meestal als je in een hospice binnenkomt hangt er een serene rust. Maar deze keer was het even anders. Op dit uur was het even gedaan met de rust. Het gekwetter kwam me al tegemoet. “Ik ben boos” was de eerste opmerking die ik kreeg en met de armen over elkaar zat Pientje op d’r hurken in de hoek. Een vrolijk staartje wiebelt op haar koppie. “Ze is boos”… klinkt er vanuit de andere hoek. Grote zus Anna is er ook en valt haar zusje even bij met een wijze blik.

Tja… ik kan me wel voorstellen dat je je als kind je niet lekker voelt als je vader net is overleden. Dus… ik ga ook op mijn hurken in de hoek en Pien, Anna en ik kletsen even wat. De dametjes worden daarna liefdevol opgevangen door de medewerkers van het hospice terwijl ik met de familie in gesprek ga. Eerste hulp bij kinderleed… daar doen we ook aan! Ik heb wel de belofte moeten doen dat ik de volgende dag terug zou komen met een koffer om te knutselen voor hun papa.

Zogezegd, zo gedaan. En daar stonden die twee mooie grietjes de volgende dag mij al op te wachten. “Nelleke!!” hoorde ik al van ver. En wat waren ze ijverig bezig voor papa. Samen hebben we geknutseld voor hun papa. Een mooie vlinder beschilderd om als knop op de kist te gebruiken en later als aandenken te bewaren. En terwijl ze nog aan het kleuren en knutselen waren, bespraken we in alle rust de uitvaartwensen.

Bij het weggaan werd ik weer uitgelaten door de dametjes. “Doei ouwe koei” klonk het achter mij net zo vrolijk en ondeugend. Maar ook direct reuze vertrouwd, heerlijk als kinderen zo zichzelf kunnen zijn, ook met mij. “Doei soepkipjes… tot morgen…”En met een brede grijns stap ik in mijn auto. Bij kinderen gaan in zo’n week de emoties alle kanten op. Van boos, blij naar verdrietig en ondeugend en dan weer terug. Het is fijn om de taal van kinderen te kunnen spreken in zo’n situatie en ook vinden we niets raar of vervelend. Ze horen er gewoon bij. Ook al ben ik een “ouwe koei”

De taal van Liefde

“Waarom doe je dit voor ons? Je hoeft het niet te doen, maar je doet het wel!”. Deze vraag kwam er vrijdagmorgen onverwachts in vloeiend Nederlands uit bij deze mooie jonge moeder. Alsof ze erop geoefend had. Moeder is ze wel, maar ze heeft geen kindje in haar armen. Haar dochtertje is te vroeg overleden met 35 weken zwangerschap.

Met liefde en aandacht hebben we de uitvaart van het kleine meisje vormgegeven. Passend bij de levensovertuiging van haar ouders. Bijzondere rituelen, liefdevolle gebaren en een beschermende houding naar de jonge moeder. Toen we op de dag van de begrafenis afscheid namen, sprak ik de jonge ouders even apart. Ik zei: “Zorg goed voor elkaar!” Waarop de vader zei: “Maar dat kan ik ook niet anders, ik houd zoveel van haar!”.

Dit jonge stel gaat ons aan het hart. Van ver gekomen, de taal niet machtig, beperkte financiële middelen en een familie die ver weg woont. Alleen in een flat op 9 hoog. En dan die vraag. Waarom doen jullie dit voor ons?

Waarom? Omdat omzien naar anderen een van onze kernwaarden is. Omdat we met liefde ons werk doen. Omdat we vanuit onze overtuiging werken. Omdat we een roeping hebben anderen te helpen. Daarom!

De jonge moeder was zichtbaar ontroerd en ook ik stond met tranen in de ogen. Onze culturen liggen mijlenver uit elkaar, maar hier in dat vervallen trappenhuis omhelsden we elkaar alsof we elkaar jaren kennen en spraken we dezelfde taal. De taal van de Liefde.

Mijn oma was een markante statige dame met een mooi volle grijze haardos. Ik zie haar nog zo zitten aan haar tafel in het kasteeltje wat omgebouwd is tot seniorenwoningen. Een mooi Perzisch tapijt op de eettafel, een grote wandklok die nu bij mijn ouders aan de muur parmantig doortikt en een eiken vitrinekastje met Engelse kopjes. Ik was een klein meisje toen ze stierf en ik wilde niet kijken toen ze in de kist lag. Ik vond het eng en was bang. Iedereen was verdrietig, had sombere kleding aan en ik vroeg me af wat ik er deed.

Naast het mooie gebakstel wat ik van haar heb geërfd (ik houd wel vintage dus ik gebruik het ook echt) kreeg ik een paar maanden geleden nog een oude koffer die van mijn oma is geweest. Hij lag bij mijn ouders en ik mocht hem hebben: “Jij houdt van dit soort dingen”, zei mijn moeder. En, dat klopt! En ik vind het nog leuker dat hij van mijn oma is geweest en ook nog hilarisch genoeg een retro bloemetjesrok bevatte.

Ik heb de koffer ook in gebruik genomen. Voor Memento en voor de kinderen die bij de uitvaart betrokken zijn. Memento betekent gedenk! De koffer is omgedoopt tot “Ik denk aan jou koffer”. Ik neem de koffer mee als er kinderen betrokken zijn bij de uitvaart. Er zitten knutselspullen in waarmee ze iets moois kunnen maken voor zichzelf, of waar ze de kist mee kunnen versieren. Ze kunnen zelf kiezen. En het kunstwerkje wat ze met zorg hebben gemaakt kan ook weer een functie hebben tijdens de uitvaart en daarna bewaren. We hebben een vlinder die beschilderd kan worden en ook weer als knop op de kist gedraaid kan worden. Later kan deze mee naar huis en op een kaarsenhouder. Zo heb je als kind wat te doen en kun je een tastbare herinnering maken voor later. En hopelijk… voelen de kinderen zich dan niet zo verloren als ik dat deed. Want ook kinderen horen erbij.

Naast knutselspullen hebben we ook boeken voor jongere en ouder kinderen over verlies en afscheid nemen. Het is belangrijk om met kinderen te praten over wat er gebeurt en om ze bij de uitvaart te betrekken. En tijdens het knutselen, komen vaak de mooiste verhalen naar voren. Een waardevol afscheid is een waardevolle herinnering voor later.